Kilka słów o autorze bloga

Blog prowadzony przez nauczyciela: przyrody, matematyki, informatyki.
Strona zawiera utwory własne do wykorzystania przez uczniów i nauczycieli podczas edukacji szkolnej z podaniem nazwiska autora.

Tu mieszka wiedza zamknięta w wersach.
Łatwo i szybko ją zapamiętasz!

Zdjęcia w większości pochodzą z Wikipedii.

wtorek, 28 stycznia 2014

Żaba Darwina

 
Żaba plująca   żabkami
(Rhinoderma darwinii)
źr. Wikipedia
Karol Darwin odkrył R. darwinii w 1834 r.  
 
W zimnych potokach Andów,  w Chile, w Argentynie,
woda z dużą  prędkością  z góry na dół płynie.
Porywa ze sobą wszystko, co spotyka po drodze,
trudno żyć  jest   zwierzętom w  chłodnej, wartkiej wodzie.

Spotkać tu można gatunek  płazów-żab Darwina,
długości 3 centymetrów,  z wyrostkiem w kształcie ryjka.
Żaby te wyróżnia nad potomstwem opieka,
zimne, wartkie potoki omija płaz wtedy z daleka! 

Samica składa jaja  na mchu,   nie w zimnej wodzie!
Samiec je dobrze pilnuje, groźny jest wówczas srodze.
Po 3-4 tygodniach   przenosi je do gardzieli,
tam w worki  rezonansowe kijanki  rozdzieli.

Zrastają się one szybko ze ścianą  rezonatora,
przez krew się odżywiają,   nim wyjść im przyjdzie pora.
W tym czasie samiec nic nie je, przeobrażenie trwa,
nim z pyska samca wyskoczy jedna po drugiej żabka.
 

Żaba plująca   żabkami, widok to niesłuchany,
na przetrwanie w przyrodzie sposób to doskonały!
Od czasów gdy Darwin ją  odkrył, wyginięcie jej grozi,
grzybica-hytrydiomykoza najbardziej jej szkodzi! 

 

Dorota Grobelna

28-01-2014r.

poniedziałek, 27 stycznia 2014

Blobfish- ryba skorpenokształtna

Blobfish-ryba bąbel
 
 
Ta pulchna, różowa, żywa galareta,
z małymi oczkami  i szerokim  „nosem”,
to blobfish skorpenokształtna rybka,
z ciałem bez łusek, wypełnionym tłuszczem.

Dzięki  takiej specjalnej budowie  tkanek,
lekko, swobodnie unosi się nad dnem.
Energii nie traci na intensywne pływanie,
a  silnych mięśni nie  posiada! Nie!   
 
Żywi się resztkami, które spotka na drodze,
szerokimi wargami, zgarnia je do paszczy.
Pływa przy dnie,  u wybrzeży Australii, Tasmanii,
w mrocznych ciemnościach, na dużej głębokości (600m-1200m).
 
 
Jaja wysiaduje podobnie jak ptaki,
chroniąc je swym ciałem,  spoczywa w bezruchu.
Poławiacze homarów, karbów czy krewetek
chwytają ją przez przypadek  i ginie na  powietrzu ( i w innym ciśnieniu).
 
Blobfish okrzyknięto najbrzydszym zwierzęciem,
rybą - plamą, bąblem, nabrzmiałym tłuściochem.

A destrukcyjna metoda połowu ryb-dennym włokiem,
dla jej życia okazała się śmiertelnym  ciosem!

 
 Źr. Wikipedia
Włok denny - sieciowe narzędzie do połowu ryb, krabów, krewetek
 
Brzydki  i smutny jej wygląd... i smutna o niej prawda,
choć  niedawno odkryta,  byt  jej jest zagrożony!

  Żyła sobie spokojnie... do czasu aż włok denny,
przez ludzi na głębiny został wprowadzony!
 
Dorota Grobelna
27-01-2014r.

piątek, 24 stycznia 2014

Wampirzyca piekielna- mięczak, głowonóg

Wampirzyca piekielna
Wampirzyca piekielna - niewielki głowonóg,
w parasolowatym płaszczu, aksamitnym pływa.
Zmienia swoje kształty,  zjada szczątki  zwierząt,
bioluminescencją oświetla w głębinach.
http://kopalniawiedzy.pl/galeria/opis/Detrytusozerca-nie-z-piekla-rodem,16692


Enzymy: koelenterazyna  i lucyferaza,
za pokazy świetlne są odpowiedzialne.
Fotofory na płaszczu licznie rozmieszczone, 
sprawiają efekty super spektakularne!
Zjada krewetki, parzydełkowce albo widłonogi,
dzięki płetwom- "uszom" w głębinach się porusza.
Brak jej odrzutu  wody  z małej jamy płaszczowej
(jak u ośmiornic i kałamarnic), 
niedostatek tlenu w wodzie- wcale jej nie wzrusza!
Straszy głównie nazwą ten mały głowonóg,
spotkać go można  tylko w głębinach oceanów!
Dorota Grobelna
42-01-2014r.

Dikdik- najmniejsza antylopa

 
Czy ktoś widział dikdika?
 
 
 
 
Czy ktoś widział dikdika, gdzie jest mały dikdik?
 Czemu tak szybko znika,  był i znowu gdzieś znikł?
Znika bo jest niewielki, w trawie znów skrył się gdzieś,
pod latarnią najciemniej- blisko dikdika lew!
 
Dikdik chociaż niewielki, skrył się  w pobliżu lwa,
 tu nie znajdzie go szakal,  ani groźna hiena!
 A dla lwa mały dikdik, to nie żer tylko „wtopa” ,
stąd też tu najbezpieczniej  ma  mini antylopa.
 
Dikdik mieszka  w  Etiopii, na sawannach Somalii.
 Ten kopytny zwierzaczek  zjada pędy akacji.
 Zygzakami jak zając  przed drapieżcą umyka,
żyje w parach lub grupach, na żer w nocy wyrusza.


Dorota Grobelna
24-01-2014r.
 


środa, 22 stycznia 2014

Trzewikodziób

Trzewikodziób- ptak z Afryki
 
 
W dorzeczu rzeki Kongo,  nad brzegiem jeziora  Czad,
mieszka  trzewikodziób   niezwykły,  dość duży  ptak.  
Najbardziej spokrewniony jest  z pelikanami,
żywi się dwudysznymi, dość dużymi rybami.


Nie pogardzi też żabą, wężem lub małym ssakiem,
silnym dziobem je zmiażdży, potem połknie ze smakiem.
Samica  do dwóch jajek  w jednym lęgu składa,
 w upał  zimną wodą  wraz z samcem je schładza.

Strawiony pokarm rodzice dają pisklętom  gotowy,
po 4 miesiącach  młode same  wyruszą  na  łowy.
Nim opanują sztukę łapania  dwudysznych ryb,
przepłacą  to  czasem  życiem–przyrody  okrutny byt!
 

Dorota Grobelna
22-01-2014r.


wtorek, 21 stycznia 2014

Skorupiak ustonóg, rawka błazen, krewetka boksująca, krewetka modliszkowa

Rawka błazen-krewetka boksująca
Źr. Wikipedia
 
Ustonóg - rawka błazen,  krewetka boksująca (8-30cm),
dostrzega, aż dwanaście różnych kolorów.
Promienie UV, polaryzację  światła,

nawet podczerwień  widzi wśród stawonogów.

Rawka błazen, © Roy Caldwell, University of California Museum of Paleontology [link]
 
 
Rawka błazen, to do tej pory jedyne zwierzę
wyposażone w hyperspektralne widzenie!
Jej oczy obracają  się na słupkach
o 360 stopni niezależnie.  

Kilkadziesiąt tysięcy receptorów wzroku,
za doskonałe widzenie  jest odpowiedzialne.
Oprócz tego,  skorupiaka charakteryzuje
 przyśpieszenie dla ludzi wprost nieosiągalne!

Rawka błazen. Źródło: Wikipedia
 
Posiada odnóża w kształcie młoteczków,
wyrzucane  na ofiarę z ogromną  szybkością (100km/h).
Towarzyszy temu  przemiana  wody ciekłej w gazową,
czyli zjawisko kawitacji-które jest rzadkością.
 
Gorący bąbel pary, dodatkowo rani,  
mocne, długie kolce- też poranić mogą.
Ustonóg – najszybciej atakujący skorupiak,  
skrywa nieoczekiwaną w odnóżach  broń srogą!


Specjalna budowa kończyn z hydrosyapatytu,
wyjątkową odporność nadaje odnóżom.
Chitozan je uelastycznia i amortyzuje,
zużyte znów odrosną i dalej mu służą.
Ukryty w dennych norach czatuje na ryby,
ślimaki, kraby, krewetki, nawet większe ofiary.
U ułamku sekundy, bokser  złamie  palce,  
lub potłucze szyby hodowany w akwarium.

Te fantazyjne, barwne skorupiaki,
boksujące śmiertelnie w swym podmorskim świecie,
w ciepłych wodach Oceanu  Indyjskiego,
i w zachodniej części Pacyfiku znajdziecie!



Poniżej link do filmu z ustonogiem i nie tylko!
 http://www.natgeotv.com/pl/krolestwo-oceanow/wideo/wojny-na-piasku
 
Dorota Grobelna

21-01-2014r.

czwartek, 16 stycznia 2014

Jadowity, morski smok


Niebieski, morski smok
Glaucus atlanticus



Majestatyczny, niebiesko-srebrzysty,
ma  3 pary rozgałęzionych  odnóży.

Głową do dołu  zawsze pływa,
w czasie morskich podróży.


Na jadowite poluje zwierzęta,
gromadzi  w odnóżach  ich jad.
Tak uzbrojony w śmiertelną  truciznę,
bezpiecznie  przemierza świat.


Choć sam nieduży (3-8 cm), ten rzadki piękniś, 
większe  wybiera ofiary.
By pożreć smakowity kąsek,
nie ma dla niego bariery.
 

Potrafi zaatakować meduzy,
czy  dużo większych żeglarzy
(portugalskich, wiatrowych).
Czasami  też innego  smoka
konsumpcja mu się przydarzy.

 
Kim jest to dziwne, zabójcze zwierzę?
To nagoskrzelny, rzadki ślimak. 
W otwartych wodach  oceanów,
 mieszka ten jadowity mięczak!


Dorota Grobelna

16-01-2014r.

 

niedziela, 12 stycznia 2014

Żabnicokształtne ryby głębinowe

Amory w morskich głębinach 

Żabnicokształtne ryby zwane diabłami morskimi,

zadziwiają swoimi zwyczajami  godowymi.
Te ryby wyglądające jak potworne diablice,
wszystkie są płci żeńskiej, to same samice
!
 
Należą do głębinowych, prawdziwych potworów!
Kształty ich obrzydliwe- jak z filmów-horrorów.
Pełne bezkształtnych wyrostków, świecących wabików.
z upiornymi zębami, których w szczękach bez liku.

żabnicokształtna ryba
Źródło: Queensland Brain Institute
 
Lecz gdzie  w morskich odmętach samce są ukryte?
Dość długo trwało zanim-poznano  tajemnicę.
Samce wobec samic- prawdziwe mikrusy,
wielkości paznokcia, jak z rodu  słabeuszy.
 
Uważane były  za odrębny gatunek,
Nim dostrzeżono pomiędzy nimi związek.
Samce rozwinięty mają  węch i wzrok,
za zapachem samic podążają w krok.

 
samiec jednego z gatunków morskich diabłów (7-10 mm)
źr. nieznane
Potem się wgryzają szybko w skórę samic,
i tworzą jeden wspólny, zrośnięty organizm. 
Wyrostkiem na skórze wkrótce stają się,
istotne,  że  ich jądra spełnią funkcje swe. 
 


samiec jako wyrostek na skórze samicy
źr. nieznane
 
Wrośnięte tak samce  niczym pasożyty,
zadbają o zapłodnienie na sygnał (hormonalny) samicy.
Matrona-samica zadba już o wszystko,
odpada troska o pokarm–cóż męskie wygodnictwo!
 
(Niektóre gatunki samic mają  kilku partnerów,
czasem samce odpływają, do  nowego  miłosnego celu.)


Dorota Grobelna
12-01-2014r.

sobota, 11 stycznia 2014

Panda wielka i...


Panda wielka i jej kopia


 Widok pandy wielkiej nikogo nie dziwi,
zaliczana do rodziny  drapieżnych niedźwiedzi.
 Zamieszkuje w Chinach, w Azji- lasy bambusowe,
 pędy bambusa  zajada,  są smaczne i zdrowe.
Lecz pandę spotkać można też w owadzim świecie, 
znajomy widok jej szaty, czyż tak nie  powiecie?
  
Choć wygląda niczym mrówka-  to bezskrzydła osa,
 z rodziny jest żronkowatych,  boleśnie pokąsa.

Żyje w Chile więc w naturze pandy nie widziała,
 więc dlaczego jej futerko zręcznie skopiowała? 
 
Zródło zdjęcia pandy Wikipedia, osy  http://pej.cz/Szukaj/mr%C3%B3wka+panda 
11-01-2014r.
Dorota Grobelna

Ryba denna

Rybka celebrytka
 (Ogcocephalus darwini)

Poniżej  znajdziesz więcej zdjęć tej rybki

źródło  zdjęcia http://factspod.blogspot.com/2013/02/red-lipped-batfish.html 


Usta czerwone, nadęte,
niczym u celebrytek!
Kształt-  lądownika na Marsie lub NOL-i,
albo filmowych  kosmitek!

Stąpa-nie płynie,  chociaż pod wodą,
na nogach- sorry płetwach.
Jakież to  dziwne stworzenie denne,
w cieplutkich morzach mieszka?

Trójkątną ma  głowę, dwa łuki skrzelowe,
nie ma  pęcherza pławnego.
W  głębinach morskich  na dnie przebywa,
wabika  posiada krótkiego.

Krótki wabik nad głową
źródło  zdjęcia http://factspod.blogspot.com/2013/02/red-lipped-batfish.html 

To morska, drapieżna rybka, z ogackowatej  rodziny,
w permanentnym makijażu, z posępnej słynie miny!

 
Dorota Grobelna

11-01-2-14r.

piątek, 10 stycznia 2014

Neotenia u aksolotla meksykańskiego


 
Ambystoma meksykańska , aksolotl
 
Ambystoma meksykańska to płaz ogoniasty,
endemiczny spotykany w pobliżu  miasta Meksyk ( w Meksyku).
Pływa w słodkich wodach tamtejszego jeziora (Xochimilco),
lecz lądowej formy w naturze osiągnąć  nie zdoła.
 
Ma wady genetyczne,  brak  jodu, trypsyny to sprawia,
że aby przetrwała w naturze, rozmnaża się jako larwa.
Dlatego z neotenii,  wśród  zwierząt bardzo znana 

czyli larw aksolotli – gotowych do rozmnażania.

Samiec składa spermatofor  na  "podwodne  krzaki",
samica je szybko wciąga do swojej kloaki.
Po kilku tygodniach składa  gotowy do wody skrzek,
młode po 3 tygodniach na świecie zjawiają się!

 
skrzek askolotla

Po roku osiągają dojrzałość  płciową,
kolejny cykl rozrodczy rozpocząć  znów mogą.
W naturze marmurkowe,  w hodowlach albinotyczne,
zewnętrzne mają  skrzela, które falują  ślicznie.

 
Ambystoma w naturze

Z regeneracji  ciała są również dobrze znane ( płetwy, skrzela),
drapieżne, często w akwariach przez ludzi hodowane.
Zjadają:  pierwotniaki, rozwielitki, oczliki,
 dżdżownice, surowe mięso, żarłoczne te zwierzaki.

 
Askolotl - forma albinotyczna

W warunkach sztucznych osiągną  dojrzałą formę,
wystarczy wyciągiem z tarczycy  karmić  ambystomę.
Odkryła to po raz pierwszy nasza polska uczona,
biolog i genetyk Laura Kaufmann – z Krakowa

 ( z Uniwersytetu Jagiellońskiego)!

 

10-01-2014r.

poniedziałek, 6 stycznia 2014

Dziwne, mało znane zwierzaki


Kret gwiazdonos -łowca  rekordzista



Gwiazdonos z rodziny kretów - rekordzistą w świecie!
Szybszego łowcy pokarmu (ssaka) nigdzie nie znajdziecie!
Twór gwieździsty  ma z wypustek (22)- to narząd dotyku,
 namierza nim i pochłania różnych larw bez liku.


Z niepojętą  wprost szybkością (1/5 sekundy) od wykrycia żeru,
jak odkurzacz wciąga  wszystko  po hucznym weselu. 
Czy w lewą czy  w prawą stronę gwiazdonos się skieruje,
obie  półkule mózgowe  kierują tym wspólnie.

Świetnie pływa i pod wodą  też wywącha zdobycz,
bezkręgowce oraz ryby  to dla niego słodycz.
Tunele pod ziemią kopie, nurkuje pod lodem,
gęsta sierść dobrze go chroni przed wodą i chłodem.  

To mieszkaniec jest Kanady oraz USA,
zamiast oczu-  węch i dotyk go do przodu gna!




Mrównik z Afryki

Poniżej link do ciekawych zdjęć mrównika
http://www.arkive.org/aardvark/orycteropus-afer/image-G34762.html


Ma świński ryjek, ogon kangura oraz zajęcze uszy!
Lubi termity jak mrówkojady,  tunele kopie w głuszy.
Spotkać go można na afrykańskich sawannach albo w ZOO.
W Polsce jedynie we Wrocławiu, zobaczyć możesz go!

Mrównik inaczej  ziemne prosię o wyglądzie kosmitów,
zygzakiem chodzi  po sawannie szukając  mrówek, termitów.
Grzbiet ma ku górze wygięty, sierścią jest sztywną pokryty.

Słupkowe zęby ma bez korzeni rosnące przez całe życie (są ścierane)!


Aktywny jest on głównie nocą i kopie długie nory (10 m).
Zrobi to szybciej niż 3 robotników w szpadle zaopatrzonych.
Lepkim językiem pochłania owady- dziennie 50-siąt  tysięcy,
nozdrza zamyka przed nimi skrzętnie -inaczej byłyby wkręty!

Młode niewielkie  (1,7 kg) ale dorosłe  dość  duże to zwierzaki
(dł. 1,6m + 55 cm-ogon, waga-40-65 kg).
Z rzędu mrówników, z mrównikowatej-rodziny te dziwne ssaki!



Wielki żółw Cantora
Rozklapiony niczym placek- pancerz żółwia tego,
w Azji przy ujściach rzek w morze czasem widzianego.
Je i rośnie całe życie zwiększając rozmiary (największy 129 cm),
zjada:  ryby, skorupiaki,  rośliny, kalmary.
Składa jaja (30-70 sztuk) na nadbrzeżach  gdy nadchodzi pora.

Zagrożony wyginięciem-wielki żółw Cantora.  
Ryjoskoczek

Ryjoskoczek dziwny zwierzak pochodzi z Afryki,
świetnie skacze,  w biegach dobre osiąga wyniki. 
Brązowe ma on futerko w złocistej poświacie,
długi ryjek i ogonek  ma też  ryjoskoczek
.
Protel
Protel lub grzywiasta hiena pożera ...termity,
zlizuje je prosto z ziemi w sawannach Afryki.
Futro w pasy oraz grzywę  na grzbiecie posiada,
gdy ją  zjeży to postraszy intruza lub sąsiada.
Duże uszy oraz oczy ma na małej głowie,
w norach wspólnie o swe młode dbają protelowie.



Kanczyle

Najmniejszymi,  kopytnymi świata zwierzakami,
 kanczyle okrzyknięte-świetnymi  pływakami.  
Spotkać można je w Afryce, w  Azji też bywają,

zagrożone wyginięciem troski wymagają 

Bezrogie-myszojelenie-jak się o nich mówi,
 kły na zewnętrz wystawiają -przy zamkniętej „buzi”.

Żywią  się tak jak jelenie głównie roślinami,
choć w niewoli nie pogardzą  również owadami.


Wielkości królika tylko te kopytne ssaki,
jak najdłużej niech w naturze wyznaczają szlaki!


Poniżej inne dziwadełka! 



Dorota Grobelna
styczeń, 2014r.

czwartek, 2 stycznia 2014

Pająki objęte ochroną prawną

 
Chronione polskie pająki
 
Do stawonogów chronionych należą też pająki,
znaleźć je można na skraju lasu, parku czy  łąki.
To gryziele:  zachodni, tapetnik,  stepowy.
Gryziel  jest  z ptasznikiem  bardzo spokrewniony.
 
Chroniony jest  też  pasiasty tygrzyk paskowany,
do rodziny krzyżaków sklasyfikowany.
I strojniś nadobny  ze skakunowatych,
ubrany w czarno-czerwone  szaty.
Czarny głowotułów i odwłok czerwony,
w cztery  czarne kropki ma przyozdobiony
poskocz  krasny-dość rzadki okaz.
Swoje wdzięki pajączku nam pokaż!
 


Jeszcze  tylko dwa gatunki  osnuwików
 i już na tym  koniec chronionych pająków–pajęczaków


Dorota Grobelna
02-01-2014r.